Povratak raseljenih trebalo da bude jedan od prioritetima u razgovorima Beograda i Prištine i da je Međunarodna zajednica najogdovornija što se o tome još uvek ne razgovara. Obezbeđivanje boljih ekonomskih i bezbedonsnih uslova za sve manjinske zajednice koje žive na Kosovu i bolja saradanja između vlasti Srbije i Kosova omogućili bi prvenstveno opstanak, a onda i povratak raseljenih, ocenjeno je na debati u okviru projekta „Srpsko-srpski dijalog“, održnoj u Medija centru u Čaglavici. Tema razgovora bila je „Zakonitost i pravičnost pri dodeli pomoći raseljenim licima“, a mišljenja je iznelo petnaestoro građana oba pola, različitog stepena obrazovanja i različitih godina starosti, kao i Dalibor Jevtić, ministar za povratak i zajednice u Vladi Kosova i Nebojša Perić, savetnik gradonačelnika Gračanice. 

Većina učesnika ne očekuje masovniji povratak raseljenih dok se ne stvore dobri ekonomski i bezbedonsoni uslovi i dok na povratku zajednio na počnu da rade obe vlade, u koordinaciji sa međunarodnom zajednicom koja je najodgovornija za sve procese na Kosovu. 

Dodela stanova i pomoći raseljenim i interno raseljenim licima, za većinu učesnika debate, sa manjim propustima, uglavnom je obavljena po zakonu i bila je pravična. 

Ministar za povratak i zajednice u Vladi Kosova, Dalibor Jevtić, uz svakodnevne kontakte sa povratnicima i raseljenima, pokrenuo je i inicijativu o formiranju međuministarske grupe na Kosovu, koja bi pomogla brže i efikasnije rešavanje problema, ne samo povratnika i raseljenih lica, već i svih manjinskih zajednica koje žive na Kosovu. Ministar Jevtić je takođe inicirao i osnivanje regionalne radne grupe, koja bi okupljala nadležne za pitanje povratka raseljenih u Srbiji, Makedoniji, Crnoj Gori i na Kosovu. Do kraja ove godine Ministarstvo za povratak i zajednice planira izgradnju 200 kuća za povratnike i aktivno radi, zajedno sa ambasadom Velike Britanije, na održivom povratku u grad Prizren. Dodela stanova povratnicima, interno raseljenim i socijalno ugroženim licima, u stambenim zgradama u Lapljem selu urađena je zakonski i u saradnji sa opštinom Gračanica, sa kojom je Ministarstvo za zajednice i povratak potpisalo i Memorandum o toj aktivnosti. 

Nebojša Perić, savetnik gradonačelnika Gračanice, smatra da opština Gračanica brine o raseljenim licima koja žive na njenoj teritoriji i da ulaže maksimalne napore kako bi im olakšala život i kako bi se lakše integrisali u mestima gde žive. Sa teritorije opštine Gračanica skoro da i nema raseljenih lica, ali ima dosta raseljenih koji su tu došli i kojima opština Gračanica maksimalno pomaže. Zajednički projekat opštine Gračanica i Ministarstva za rad i socijalnu politiku Kosova na izgradnji “socijalnog biznis inkubatora”, pomoći će mnogima koji žele da pokrenu svoj privatni biznis, savetima i opremljenim prostorom. Perić naglašava da je, kada je dodela stanova u Lapljem selu u pitanju, koordinacija između Ministarstva za povratak Kosova i opštine Gračanica dobra i da je o dodeli stanova odlučivala zajednička komisija, kao i o žalbama na prvobitne spiskove. Iako je procedura za dodelu stanova u Lapljem selu, završena još u maju mesecu, korisnici još uvek nisu useljeni. Razlozi za to su tehničke prirode, slažu se i ministar, Dalibor Jevtić i savetnik gradonačelnika Gračanice, Nebojša Perić. 

Ministar je spreman da potpiše konačnu listu korisnika stanova, ali se čekaju potpisi dva člana komisije iz opštine Gračanica. 

Na početku debate, ministar za povratak i zajednice u Vladi Kosova, Dalibor Jevtić je predstavio projekat izgradnje stambenih zgrada u Lapljem selu i proceduru dodele stanova. Izgradnja stambenih zgrada u Lapljem selu je projekat u koji su bili uključeni mnogi ljudi, razne organizacije, različite vlade i ministri i svi su se hvalili da je to njihov projekat. Ministar Jevtić na to kaže: „To nije ničiji lični projekat, već je to projekat Vlade Kosova i Ministarstva za povratak i zajednice i nakon formiranja opštine Gračanica u procesu decentralizacije, projekat je rađen u saradnji sa lokalnom samoupravom“. 

Dalibor  Jevtić se slaže sa mišljenjem većine učesnika debate da raspodela stanova traje duže nego što bi trebalo, ali da su razlozi isključivo tehničke prirode. 

Kada je reč o samoj proceduri dodele stanova, Jevtić je rekao da je taj posao radila komisija, sastavljena od pet članova. Dva člana komisije su iz Ministarstva za povratak, dva člana su iz opštine Gračanica i jedan član je iz UNHCR-a. Pre dolaska Jevtića na čelo Ministarstva za povratak, komisija je već izvršila raspodelu stanova, na šta je bilo mnogo pritužbi. Zato je ministar formirao komisiju za žalbe, koja je takođe bila sastavljena od predstavnika ministarstva, opštine i UNHCR-a. Ta komisija je razmatrala 77 žalbi i sačinila svoj izveštaj, koji je dostavila ministru Jevtiću i predsedniku opštine Gračanica. Posle završetka žalbenog postupka, sačinjena je odluka o dodeli stanova: „U ovom trenutku, ta odluka je spremna i što se Ministarstva za zajednice i povratak tiče, prvih 49 stanova može biti raspodeljeno odmah. Naglasiću da je komisija za žalbe ustanovila da je bilo 13 direktnih žalbi na lica koja nisu ispunjavali kriterijime i ta lica neće ući u proceduru dodele stanova u ovom trenutku. Oni stanovi koji su oštećeni, sada ne mogu biti raspodeljeni,“kaže Jevtić. 

Napominjući da su sve zakonske procedure ispoštovane, kada je dodela stanova u pitanju, ministar Jevtić je objasnio saradnju između opštine Gračanica i Ministarstva za povratak i zajednice: „Postojala su dva memoranduma između ministarstva za zajednice i povratak i opštine Gračanica, koji podrazumevaju da je ministarstvo vršilo izgradnju tih stanova, a da je opština Gračanica nakon završetka preuzela sve obaveze oko svih stanova, što podrazumeva da treba i da ih čuva od mogućih oštećenja, uzurpacije ili bilo čega drugog.“ 

Većina učesnika debate smatra da je sadašnja dodela stanova izvršena po zakonu i po kriterijumima, nasuprot ranijoj podeli stanova na istoj lokaciji. Bilo je primedbi da izgradnjom i dodelom ovih stanova u Lapljemn selu, nisu obuhvaćeni pripadnici Roma, Aškalija i Egipćana, na šta je ministar Jevtić odgovorio da nije kriterijum pripadnost nekoj zajednici, već su kriterijumi urađeni po zakonu i prema poveljama i UNHCR-a, tj. Ujedinjenih nacija i bez ikakve diskriminacije. 

„Komisija je, mislim radila svoj posao kako treba. Naravno, u svakom poslu, ima i grešaka, ali ima i podvala od samih ljudi koji su konkurisali“, raseljeno lice iz Đakovice, 40 godina.

 „Ja mislim da je sve urađeno kako treba, ali da se čeka jer treba renovirati stanove koji su oštećeni“, raseljeno lice iz Prištine, 55 godina.  

“Ne znam kako je urađena raspodela sada, mislim da je useljenje prvi grupe stanara bilo po zakonu, ali se pitam kako je moglo da dođe do toga da se završeni stanovi obijaju i da se sada zbog toga čeka dodela stanova“, diplomirani ekonomista, 66 godina. 

„ Za nekoga je korektno urađena raspodela, a za nekoga nije“, pedesetogodišnja stanovnica Čaglavice.  

„ Dok ima toliko žalbi, nešto nije u redu”, pravnica iz Lapljeg sela, 30 godina.  

„ Ne treba se žaliti, treba napraviti kuće i stanove za sve raseljene“, smatra pedesetpetogodišnji radnik iz Čaglavice. 

„ Treba da izađemo iz kontejnera, jer se tamo više ne može“, raseljeno lice iz Đakovice, 64 godine.  

Savetnik gradonačelnika Gračanice, Nebojša Perić je rekao da je opština Gračanica preuzela stanove posle izgradnje, ali da je jedan od problema bio i nepostojanje javnih preduzeća na lokalnom nivou i zato održavanje tih stanova nije adekvatno. Što se tiče dodele stanova i rada komisije za dodelu stanova i komsije za žalbe, nije bilo nesuglasica između Ministarsva za povratak i opštine. 

 

„Najveći problem prilikom dodele stanova jeste to što su delimično nedostupni podaci o podnosiocima zahteva za za stanove koji su u Srbiji. UNHCR to određuje, ali komisija to ne može da proveri“, smatra Perić i dodaje: “da je u prvoj podeli stanova bilo propusta i da je zbog toga donešena odluka o oduzimanju stanarskog prava, čini mi se, nisam siguran, za devetoro ljudi. Zbog toga je ova komisija radila duže nego što treba, da ne bi bilo takvih propusta i da bi se kriterijumi ispoštovali do kraja.” 

Perić smatra da je u nadležnosti ministarstva za zajednice i povratak da ovaj posao oko useljenja korisnika u stanove, dovede do kraja. Da bi suzbili glasine da se čekaju lokalni izbori kako bi se dodelili stanovi, opština Gračanica je poslala pismo Ministarstvu za povratak u kome naglašava da opština Gračanica ne sprečava dodelu stanova.

“Kriterijumi o podeli stanova su sačinjeni zakonskim procedurama obe institucije i UNHCR-a, kako treće. Sve je urađeno zajednički i na nivou ove tri institucije”, tvrdi Jevtić i dodaje: “Ne postoji, niti manja, niti veća odgovornost bilo koje od ove institucije, koje su glavne u ovom procesu. Podjednako su i Ministarstvo za zajednice i povratak i opština Gračanica odgovorni za raspodelu stanova i za ovoliko čekanje na rešavanju tog pitanja.” 

Izvor: Medija centar Čaglavica

Foto: Radio Slobodna Evropa